Δασκαλογιάννης και Πεντοζάλης

ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ

ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΝΤΟΖΑΛΗ

[Μαυρομανωλάκη Νικήτα

και

Ζεμπίλη Στέλιο]

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Α' :

Στο Βλάχο αναφέρομαι το δάσκαλο το Γιάννη

που όλοι τον γνωρίζομε ωσάν Δασκαλογιάννη

Σε σένα πρωτομάρτυρα μεγάλε επαναστάτη

που ύψωσες τ 'ανάστημα στον Τούρκο το δυνάστη

Θα προσπαθήσω ταπεινά γνωρίζοντας το βάρος

που έχει να μιλεί κανείς γι' άντρες με τόσο θάρρος

Απομεινάρια λιγοστά υπάρχουνε για σένα

γιατί κι η πένα δάκρυζε κι έσβηνε τα γραμμένα

Όμως να δούμε απ' την αρχή ποια 'ναι η καταγωγή του

ποια μάνα και πατέρας ποιος φώτισε την ψυχή του

Τη μέρα του θανάτου του με σιγουριά κατένε

μα πότες εγεννήθηκε με σιγουριά δε λένε

(1722) ή (1730)

χίλια εφτακόσια είκοσι δυο, χίλια εφτακόσια τριάντα

τη γέννηση τοποθετούν με βάση τα συμβάντα

μα και για τις χρονιές αυτές υπάρχει αμφιβολία

και ούτ' επιβεβαιώνονται εις τα ληξιαρχεία

Εις τα Σφακιά σ' ένα χωριό Ανώπολη το λένε

ο Γιάννης εγεννήθηκε και όλοι το κατένε

Ο Γιάννης Βλάχος ήτανε πολυταξιδεμένος

είχε περίσσια μόρφωση κι ήταν γραμματισμένος

Τότε και μέχρι πρόσφατα Δάσκαλο προσφωνούσαν

όσους βιβλία τσ' εκκλησιάς να διάβαζαν μπορούσαν

Γι' αυτό το λόγο στα Σφακιά ο Βλάχος Ιωάννης

ήταν γνωστός ως δάσκαλος και ως Δασκαλογιάννης

Στην Ιταλία σπούδασε και ιταλικά μιλούσε

στον πλούσιο πατέρα του ετούτο το χρωστούσε

τέσσερις είχε αδερφούς όλοι ξεδιαλεγμένοι

άντρες λεβέντες Σφακιανοί με τ' άρματα ζωσμένοι

Μέτριος στο ανάστημα ανδροπρεπής με χάρη

γέννημα θρέμμα κρητικό γνήσιο παλικάρι

Είχε ευφράδεια φυσική και εύκολα μπορούσε

να πείθει με ρητορικό λόγο σ' όποιον μιλούσε

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Β':

Τ' όνομα της γυναίκας του ήταν Σγουρομαλλίνητ

έσσερις κόρες και δυο γιούς απόκτησε μ' εκείνη

Είχε καράβια τέσσερα τρικάταρτα κι εμπόριε

να ταξιδεύει με αυτά και άλλους λαούς εθώριε

εκτός από ιταλικά και ρωσικά μιλούσε

κι η γλώσσα στις συναλλαγές πολύ τον βοηθούσε

Μεσόγειο, Μαύρη θάλασσα κι όπου γνωστό λιμάνι

ταξίδευε κι επήγαινε εμπόριο να κάνει

Πέρα από τη μόρφωση που είχε αποκτήσει

ταξίδια και εμπόριο τον κάναν να πλουτίσει

Με τα ταξίδια που' κανε είχε τις ευκαρίες

να βλέπει πως εζούσανε οι άλλες κοινωνίες

κι έβλεπε πως εζούσανε ελεύθερα οι ξένοι

και οι συμπατριώτες του ήτανε σκλαβωμένοι

και πως αυτή η κατάσταση αν θα συνεχιζόταν

χριστιανισμός και ελληνισμός θα εξαφανιζόταν

Με τέτοιες σκέψεις στο μυαλό ο ίδιος δεν μπορούσε

να μείνει ασυγκίνητος και να μην προσπαθούσε

παίρνει λοιπόν στα σοβαρά με αίσθημα κι ευθύνη

πως πρέπει ελευθερωτής στον τόπο του να γίνει

Έλληνες εξωτερικού κρυφά το συζητούνε

να κάνουν επανάσταση λεύτεροι να γενούνε

Γι'αυτό λοιπόν απόφαση το παίρνει και πηγαίνει

και στις συσκέψεις τις κρυφές μέρος κι εκείνος παίρνει

Σύσκεψη κάνουν Έλληνες στην πόλη της Τεργέστης

με υποκίνηση του Ορλώφ που βγήκε μέγας ψεύτης

Αυτός ο Ρώσος αρχηγός ελπίδες τους προσφέρει

κι αν κάνουν επανάσταση βοήθεια θα φέρει

Στα λόγια βάση δώσανε χωρίς να τα ζυγίσουν

και παίρνουν την απόφαση να επαναστατήσουν

Γεμάτος ενθουσιασμό με όνειρα και γνώση΄

έρχετ' ο Γιάννης στα Σφακιά να τα ελευθερώσει

(1769)

χίλια εφτακόσια εξήντα εννιά τον τόπο του οργώνει

καπεταναίους κι αρχηγούς όλους ενημερώνει

τους λέει επανάσταση να κάμουνε πως πρέπει

γιατί αλλιώς ο τουρκικός ζυγός εδώ δεν πέφτει

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΠΡΩΤΟΣ

ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ:

Ακούστε δω οπλαρχηγοί και σεις καπεταναίοι

ένας καινούργιος άνεμος ελευθερίας πνέει

από τα ξένα που ' ρχομαι νέα καλά σας φέρνω

κι έδωσα την υπόσχεση και πίσω δεν την παίρνω

σας λέω επανάσταση να κάνομε πως πρέπει

γιατί ο τουρκικός ζυγός αλλιώς εδώ δεν πέφτει

και μια μεγάλη δύναμη θέλει μας βοηθήσει

αρκεί η επανάσταση εδώ να ξεκινήσει

άντρες τα ρίζουν τα Σφακιά κι είναι τιμή δική μας

να ξεκινήσει από δω η επανάστασή μας.

Α' ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ :

Γιάννη εσύ καλά τα λες, στα λόγια συμφωνούμε

όμως δεν είναι δύσκολο για να ξεσηκωθούμε;

είμαστε λίγοι το θωρείς οι Τούρκοι είναι χιλιάδες

εις τα καλά καθούμενα θα μπούμε σε μπελάδες .

Β' ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ :

Για να γενεί επανάσταση και να 'χει επιτυχία

θα πρέπει όλοι οι Κρητικοί να 'ρθουν σε συμφωνία

μόνο εμείς κι αμοναχοί να πάρομε το ρίσκο

πάρα πολύ επικίνδυνο Γιάννη αυτό το βρίσκω

Γ' ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ :

Βοήθεια δεν έχομε μόνοι μας δεν μπορούμε

είμαστε λίγοι και γιαυτό πως θα ξεσηκωθούμε

δεν είναι πως δε θέλουμε τη λευτεριά να δούμε

μα είναι η κατάσταση τέτοια που δε μπορούμε

ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ:

Όλα αυτά περάσανε απ' τη δική μου σκέψη

μα δε θωρεί και λευτεριά κανείς αν δεν παλέψει

τα άκουσα με προσοχή όλα τα παραπάνω

και θα σας πω για λόγο ποιο τέτοιες κινήσεις κάνω

Στα ξένα που βρισκόμουνα Έλληνες κι άλλους είδα

που θέλανε τη λευτεριά να δούνε στην πατρίδα

κρυφές συσκέψεις κάναμε και ψάχναμε τον τρόπο

για να ιδούμε λευτεριά και στο δικό μας τόπο

Στις συναντήσεις μας αυτές είχε επικρατήσει

η άποψη πως το ξανθό γένος θα βοηθήσει

Ο Ρώσος ναύαρχος Ορλώφ μας έχει υποκινήσει

να κάνομε επανάσταση κι αυτός θα βοηθήσει

Γιαυτό λοιπόν ήρθα κι εγώ στον τόπο το δικό μου

πιστεύοντας πως τον Ορλώφ θα έχω στο πλευρό μου

και σας καλώ όλους μαζί και να ξεσηκωθούμε

κι η ρωσική βοήθεια θα' ρθει και θα τι δούμε

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ :

Δασκαλογιάννη επιστολή έχω εδώ για σένα

αποστολέας φαίνεται πως ειν' από τα ξένα

(Παίρνει την επιστολή και την κοιτάζει )

ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ :

Ο Ρώσος ναύαρχος Ορλώφ επιστολή μου στέλνει

ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΙ :

Για διάβασέ τη να μας πεις ήντα μαντάτα φέρνει;

ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ : (Διαβάζει το γράμμα)

Δασκαλογιάννη ότι 'χομε ίσαμε δα πωμένα

ισχύουν στο ακέραιο, δεν παίρνω πίσω ουτ' ένα

τώρα στην Πάρο βρίσκομαι και σένα περιμένω

κι αν κάνεις επανάσταση βοήθεια σου στέλνω

υπάρχει διαβεβαίωση γραπτή από το ρώσο

αρμόδιο εκπρόσωπο βοήθεια να δώσω

Γιαυτό λοιπόν ξεκίνησε την επανάστασή σου

και με το στόλο εγώ θα' ρθω να σώσω το νησί σου

ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ :

Είδατε που σας τα' λεγα πως αν ξεσηκωθούμε

από μεγάλη δύναμη βοήθεια θα δούμε;

θα ' χομε και βοήθεια δε θα ' μαστε μονάχοι

μόνο ν' αποφασίσομε ν' αρχίσομε τη μάχη

ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ Δ' :

Σαν ειν' ετσα τα πράματα δεν έχομ' αντιρρήσεις

και σε ορίζομε αρχηγό κι ότι αποφασίσεις

πιστεύομέ σε αρχηγέ όλοι οι συντοπίτες

κι ας έχουνε αντίρρηση όλοι οι άλλοι Κρήτες

να ξεκινήσομε λοιπόν την επανάστασή

μας να φέρομε τη λευτεριά στο έρμο το νησί μας

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Γ':

χίλια εφτακόσια εξήντα εννιά στις δέκα Οκτωβρίου

δίνουνε όρκο ιερό στ' 'όνομα του κυρίου

Δασκαλογιάννης αρχηγός κι έντεκα άλλοι ακόμη

οπλαρχηγοί συμφώνησαν κι είχαν την ίδια γνώμη

και παίρνουν την απόφαση να επαναστατήσουν

κατά των Τούρκων πόλεμο όλοι να ξεκινήσουν

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ

ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ:

Αυτή την επανάσταση που΄ χομ' αποφασίσει

θέλομε με πολεμικό χορό να ξεκινήσει

να φανερώνει ο χορός αυτό το πέμπτο ζάλο

που όλοι αποφασίσανε να κάμουνε σινιάλο

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Γ':

Συντάσσουνε επιστολή κι αμέσως τηνε στέλνουν

σ'ένα γνωστό βιολάτορα στον τόπο τους τον φέρνουν

ΒΙΟΛΑΤΟΡΑΣ:

Επήρα την επιστολή και ήρθα εδώ ντελόγο

μα πέστε μου την αφορμή να μάθω σκιας το λόγο

ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ Ε' :

Άκουσε δω βιολάτορα αυτό που θα σου πούμε

γιατί δεν έχομε καιρό και πρέπει να βιαστούμε

Εμείς οι δώδεκα αρχηγοί έχομ' αποφασίσει

ο τόπος να ξεσηκωθεί, να επαναστατήσει

θέλομε να χορέψομε όλοι με την ψυχή μας

προτού να ξεκινήσομε την επανάστασή μας

φτιάξε πολεμικό χορό βήματα δέκα να' χει

και μελωδίες δώδεκα ν' αρχίσομε τη μάχη

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Γ'

Κι έκατσε ο βιολάτορας στον τόπο μήνες έξι

για να τους φτιάξει το χορό που του 'χαν αρμηνέψει

και στο χορό εδώσανε τ'όνομα πεντοζάλι

γιατί στο πέμπτο ζάλο του ξεσηκωνόταν πάλι

τη μέρα που ξεκίνησαν την επανάστασή τους

χόρεψαν τούτο το χορό όλοι με την ψυχή τους

καπεταναίοι δώδεκα πιασμένοι από τον ώμο

δείχνανε με τη λεβεντιά της λευτεριάς το δρόμο

ΧΟΡΟΣ ΠΕΝΤΟΖΑΛΙ

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Δ':

Μέρα του Ευαγγελισμού οι Σφακιανοί κινούνε

εις το χωριό Ανώπολη και επαναστατούνε

Σήμαία επανάστασης υψώνουν κι αρχινούνε

με ενθουσιασμό πολύ λεύτεροι να γεννούνε

Κι ενώ ο Αλέξιος Ορλώφ υπόσχεση είχε δώσει

πως θα στελνε βοήθεια να τους ελευθερώσει

Αυτός το λόγο αθετεί το στόλο του τον παίρνει

και αντί να πλεύσει στα Χανιά εις τον Τσεσμέ τον φέρνει

Τα σχέδιά του ο δάσκαλος θωρεί τα πως βουλιάζουν

μα έχουνε ξεσηκωθεί και κάτω δεν το βάζουν

Δεν υποκύπτει μάχεται πιστά για την πατρίδα

κι ας φαίνεται σιγά σιγά πως σβήνει κάθε ελπίδα

Εκεί στης Νίμπρου τα στενά δυο μέρες πολεμούσε

τον πολυάριθμο εχθρό και τον απασχολούσε

σκοπό δεν είχε φυσικά το δρόμο να του κλείσει

μα είχε λόγο σοβαρό να τον καθυστερήσει

έπρεπε να δοθεί καιρός να επιβιβαστούνε

όλα τα γυναικόπαιδα στα πλοία να σωθούνε

γιατί το τέλος τους φριχτό θα ' ταν γι' αυτά γραμμένο

αν έπεφταν σε χέρι εχθρού που ήταν οπλισμένο

στη μάχη αυτή τη φονική τρακόσους άντρες χάνει

και ο εχθρός χίλιους μετρά μα ούτε πίσω κάνει

οι Τούρκοι δέχονται εδώ μία πληροφορία

πως για τα γυναικόπαιδα ψάχνουνε σωτηρία

πως στα καράβια θέλουνε να επιβιβαστούνε

να δραπετεύσουν γρήγορα κι όλα τους να σωθούνε

έξι χιλιάδες στέλνουνε στρατό να προχωρήσει

να πάει στην Ανώπολη για να τα εμποδίσει

μαθαίνουνε οι Σφακιανοί εφτακόσιοι πάνω κάτω

τι σχεδιάζουν οι εχθροί και το κακό μαντάτο

τρέχουν λοιπόν και πιάνουνε θέσεις να μην αφήσουν

Τούρκους να πάνε στο χωριό και να τους εμποδίσουν

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Ε':

πιο πάνω από το Λουτρό μάχη στήθος με στήθος

για να σωθεί των γυναικών και των παιδιών το πλήθος

από τους Σφακιανούς εδώ τρακόσοι σκοτωθήκαν

και οι Τούρκοι στην Ανώπολη προχώρησαν και μπήκαν

κι άρχισε άγρια σφαγή μάχονται απεγνωσμένα

άντρες γυναίκες πολεμούν και τα' χουνε χαμένα

αφηνιασμένο των Τουρκών χύθηκε το λεφούσι

άντρες γυναίκες μάχονται και θάνατο θωρούσι

παιδιά γυναίκες εκατό οι Τούρκοι αιχμαλωτίζουν

και ζωντανοί πολλές φορές το θάνατο γνωρίζουν

μετά απ' αυτό το μακελειό οι Τούρκοι συνεχίζουν

και έργο καταστροφικό όπου βρεθούν σκορπίζουν

κόβουνε δέντρα προχωρούν αμπέλια ξεριζώνουν

άντρες που συλλαμβάνουνε τους σφάζουν τους σκοτώνουν

τρέχει η γυναίκα να σωθεί του δάσκαλου του Γιάννη

με τις μεγάλες κόρες της μα αναποδιά την πιάνει

πέφτει και τραυματίζεται κι οι κόρες της θαρρούνε

πως κείνη εσκοτώθηκε τα χάνουν κι αρχινούνε

να τρέχουνε χωρίς το που πηγαίνουν να γνωρίζουν

στα χέρια πέφτουν του εχθρού και τις αιχμαλωτίζουν

Δασκαλογιάννης ύστερα εις το χωριό πηγαίνει

και των παιδιών του το χαμό αμέσως τον μαθαίνει

βλέποντας την καταστροφή απελπισιά τον πιάνει

κι αποφασίζει στον πασά παράδοση να κάνει

γιαυτό καλεί τους αρχηγούς να τους ενημερώσει

τον εαυτό του στον πασά ότι θα παραδώσει
όμως οι άλλοι αρχηγοί στη σκέψη αυτή του Γιάννη

αντίδραση προβάλλουνε για να μην τηνε κάνει

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΡΙΤΟΣ

ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ:

Ακούστε δω οπλαρχηγοί και Σφακιανοί λεβέντες

αυτό που έχω στο μυαλό και λίγες οι κουβέντες

για τούτη την καταστροφή θαρρώ πως είμ' αιτία

και δε μπορώ να τη θωρώ με πιάνει απελπισία

γιαυτό και γω εσκέφτηκα παράδοση να κάνω

και σ' άλλες περιπέτειες τον τόπο να μη βάνω

ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ :

Αυτό που είπες αρχηγέ οπίσω να το πάρεις

εδώ θα κάτσεις δίπλα μας να μα σε κουμαντάρεις

δεν έχεις το δικαίωμα μόνους να μας αφήσεις

εσύ που άλλα έλεγες προτού να ξεκινήσεις

ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ :

Σ'αυτή τη δύσκολη στιγμή θα' σαι και συ μαζί μας

μαζί την ξεκινήσαμε την επανάστασή μας

άμα παραδοθείς θαρρείς πως ο πασάς θάλλάξει

γνώμη και άλλο τα Σφακιά δε θα ξαναπειράξει;

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Ε :

Στο μεταξύ επιστολή στέλνει ο πασάς στο Γιάννη

και του ζητά παράδοση και τονε καλοπιάνει

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ:

Γιάννη σου φέρνω επιστολή απ' τον πασά γραμμένη

και μου' πε πως απάντηση από σένα περιμένει

ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ:

Ελάτε δω οπλαρχηγοί να ενημερωθείτε

τι γράφει η επιστολή τη γνώμη σας να πείτε

( Διαβάζει την επιστολή)

Γιάννη μου σε παρακαλώ έλα και παραδώσου

και δίνω σου το λόγο μου πως όλα θα τελειώσουν

Σαν έρθεις και παραδοθείς υπόσχεση σου δίνω

πως δε θα βλάψω τα Σφακιά κι ήσυχους σας αφήνω

έλα να κουβεντιάσομε έλα να βρούμε τρόπο

να ξαναγίνουν ήσυχα τα πράματα στον τόπο

ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΙ

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ :

Όλοι εμείς ομόφωνα εις τον πασά απαντούμε

ότι εμείς μεμέτη αγά ποτέ δεν προσκυνούμε

κανείς δεν παραδίδεται ειν' η απάντησή μας

και όλοι συνεχίζουμε την επανάστασή μας.

ΑΦΗΓΗΤΗΣ ΣΤ':

Αυτή 'ναι η απάντηση και στον πασά τη στέλνει

κι αυτός μετά πολύ στρατό ενάντιά τους φέρνει

εις το φαράγγι Αράδαινα στα όρη στις Μαδάρες

η μοίρα παραφύλαγε στους Σφακιανούς λαχτάρες

παρ' όλο που ήταν γνώριμος στους Σφακιανούς ο τόπος

η νίκη ήταν αδύνατη κι ούτε υπήρχε τρόπος

οι Τούρκοι τους κυκλώνουνε κι επίθεση τους κάνουν

πολλοί από αυτούς σκοτώνονται και λίγοι θα προκάνουν

να φύγουν να διασκορπιστούν στα όρη να χαθούνε

και από του Τούρκου την οργή στην ώρα να σωθούνε

εκεί στα όρη τα ψηλά είχαν την κατοικιά τους

μες στις στερήσεις ζούσανε μα με τη λευτεριά τους

σαν αητοί κατέβαιναν νύχτα στα Τουρκοχώρια

κι αρπάζανε ότι έβρισκαν κι ανέβαιναν στα όρια

σφάζαν αγάδες που 'βρισκαν κι άρπαζαν τη σοδειά τους

για να μπορούν να θρέψουνε κι εκείνοι τα παιδιά τους

παρ' όλο που νικήσανε εις τα Σφακιά οι αγάδες

τρομοκρατία νιώθανε κι ας ήταν αφεντάδες

μεγάλη η καταστροφή εις των Σφακιών τη χώρα

όμως κανείς υποταγή δε δήλωνε ως τώρα

θέλοντας στην κατάσταση τέλος αυτή να βάλει

στέλνει ο πασάς επιστολή στο Γιάννη κι άλλη

και του ζητά παράδοση να κάμει να τελειώσει

όλη αυτή η κατάσταση που τσ' έχει αναστατώσει

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ :

Από τον πασά έχω επιστολή για να σου παραδώσω

αυτό το γράμμα που κρατώ σε σένα να το δώσω

ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ :

Δε με αφήνει ήσυχο κι αμέτι μουχαμέτι

το'βαλε στο σαράι του να μ'έχει επισκέπτη

(Διαβάζει το γράμμα )

Δασκαλογιάννη να χαρείς θερμά παρακαλώ σε

τέρμα στην επανάσταση που έχεις κάμει δώσε

δεν βλέπεις την καταστροφή πως ρήμαξε ο τόπος

όλα θα ξαναφτιάξουνε κι αν θες υπάρχει τρόπος

έλα να κουβεντιάσομε έλα ν' ανταμωθούμε

όλα να τα ξεχάσομε και φίλοι θα γενούμε

να κάνομε καινούργια αρχή τον τόπο να νοιαστούμε

να' μαστε όλοι μας καλά και να καλοπερνούμε

τις έχθρες να ξεχάσομε να συμφιλιωθούμε

και με ειρήνη αδερφικά όλοι μαζί να ζούμε

Εγώ θα πάρω το στρατό και τα Σφακιά θ'αφήσω

ήσυχα και τσ' ανθρώπους σου δεν θα τους ενοχλήσω

γι' αυτό και σε παρακαλώ έλα και παραδώσου

κι αμέσως σου υπόσχομαι πως όλα θα τελειώσουν

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Ζ'

Δεν είχε ο Γιάννης πρόθεση τον τόπο να ρημάξει

μα να του δώσει λευτεριά και τη ζωή ν' αλλάξει

βλέποντας την καταστροφή παρά την πρόθεσή του

η σκέψη της παράδοσης μπήκε στην κεφαλή του

νομίζοντας πως πράττοντας έτσι μ' αυτόν τον τρόπο

ότι θα εξιλεωθεί στα μάτια των ανθρώπων

παίρνει λοιπόν απόφαση και στον πασά πηγαίνει

κι αυτός τον υποδέχεται την κόρη του του φέρνει

ήθελε με τον τρόπο αυτό να τον ευχαριστήσει

που πήρε την απόφαση να τονε συναντήσει

μετά αρχίζει ο πασάς και ανακρίσεις κάνει

το πως να μάθει το γιατί απ' το Δασκαλογιάννη

μετά από τέτοια ανάκριση το δάσκαλο αναγκάζει

εις το φιρμάνι που βγαλε υπογραφή και βάζει

Με συμφωνία του πασά και του Δασκαλογιάννη

το γράμμα με δυο χριστιανούς εκεί στ' Ασκύφου φτάνει

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ

2 ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ :

Απ' τον πασά ερχόμαστε με εντολή δική του

να παραδώσομε σε σας δω την επιστολή του

ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ :

Δασκαλογιώργη πάρε τη άνοιξε διάβασέ τη

να δούμε πάλι τι ζητά το τούρκικο μιλέτι

ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΩΡΓΗΣ :

Οπλαρχηγοί με τον πασά έκαμα συμφωνία

παρακαλώ δεχτείτε τη χωρίς διαμαρτυρία

εγώ' μαι φίλος του πασά κι εκείνος φίλο μ'έχει

αιχμάλωτο δε με κρατεί περίσσα με προσέχει

θα μείνω δίπλα στον πασά κοντά σ' αυτόν θα ζήσω

και για την ώρα στα Σφακιά δεν θα ξαναγυρίσω

δηλώστε όλοι οι αρχηγοί κι εγγράφως να το πείτε

την τούρκικη κυβέρνηση ότι θα σεβαστείτε

δε θα σας πάρει ο πασάς τα όπλα και θα ζείτε

ήσυχοι πια στον τόπο σας όπως επιθυμείτε

θα δίνετε και στον πασά το φόρο κάθε χρόνο

απ' όλους σας ζητά ποσό πέντε χιλιάδες

μόνο τη συμφωνία τούτη δω αν δεν τηνε δεχτείτε

θα στείλει ο πασάς στρατό και θα καταστραφείτε

( σταματάει για πολύ λίγο και ύστερα συνεχίζει)

Έχει και την υπογραφή του δάσκαλου του Γιάννη

και δα ρωτώ καθένα σας τι σκέφτεται να κάνει;

ΜΑΝΟΥΣΑΚΑΣ:

Εδώ που φτάσαμε αρχηγοί όλα έχουνε τελειώσει

κι αν αρνηθούμε ο πασάς θα μας αποτελειώσει

ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΣ :

Δεν έχομε επιλογή να κάνομε καμία

γι' αυτό να κάνομε δεχτή αυτή τη συμφωνία

ΣΤΡΑΤΗΣ :

Τη συμφωνία δέχεστε να την αποδεχτούμε

κι αν έχει αντίρρηση κανείς να πει και τον ακούμε

ΜΑΝΟΥΣΟΣ :

Κανείς δεν έχει αντίρρηση όλοι μας συμφωνούμε

αυτή 'ναι η απάντηση που στον πασά θα πούμε

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Η':

ετούτη την απόφαση αυθημερόν την παίρνουν

με πεντακόσα πρόβατα και στον πασά πηγαίνουν

Δίχως να έχουν μέσα του ς το φόβο του κινδύνου

μπροστά του όλοι βρίσκονται και το χαρτί του δίνουν

πίστευαν πως αφού 'χανε υποταγή δηλώσει

το λόγο του θα κράταγε και δε θα τους σκλαβώσει

κι αυτός το λόγο αθετεί και σαν πασάς διατάζει

τη σύλληψή τους γρήγορα και το θυμό του βγάζει

ΠΑΣΑΣ:

Πιάστε τους γρήγορα ορέ και μη χασομεράτε

κιόλους μαζί στη φυλακή γρήγορα να τους πάτε

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Η:

όλους αυτούς θριαμβευτής μετά από κει τους παίρνει

στο Κουλε εις τις φυλακές στο Ηράκλειο τους φέρνει

μέσα εκεί στις φυλακές κάποιοι εκρεμαστήκαν

κι άλλοι πεθάνανε φρικτά αφού βασανιστήκαν

οι άλλοι που γλιτώσανε στην ώρα τη ζωή τους

φυλακισμένοι μείνανε ως τη δραπέτευσή τους

το δάσκαλο όμως ο πασάς τον έχει στο σαράι

αιχμάλωτο για δόλωμα ακόμα τον κρατάει

τρεις αδερφοί του φύγανε στα Κύθηρα είχαν φτάσει

κι ήθελε με τον τρόπο αυτό και κείνους να τους πιάσει

αφού είδε κι απόειδε πως δεν τους συλλαμβάνει

το αρχικό του σχέδιο σε εφαρμογή το βάνει

το σχέδιό του ήτανε το δάσκαλο να δώσει

στο πλήθος το μαινόμενο να τον αποτελειώσει

μήνας Ιούνης δεκαφτά Παρασκευή αργίατ

ων μουσουλμάνων έγινε αυτή η θηριωδία

τη μέρα αυτή εδιάλεξε να τονε παραδώσει

γιατί θελε γιορταστικό μαρτύριο να δώσει

γιατί θελε κόσμος πολύς δικοί του μουσουλμάνοι

να δούνε το μαρτύριο του δάσκαλου του Γιάννη

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Θ' :

εις την πλατεία την κεντρική του Ηρακλείου την πόλη

ο Γιάννης εμαρτύρησε και αυτό το ξέρουν όλοι

κάτω από να πλάτανο της κεντρικής πλατείας

εστήθηκε το σκηνικό τέτοιας θηριωδίας

παίρνουν τον πρωτομάρτυρα σ' ένα θρονί τον δένουν

και με μαχαίρι κοφτερό οι δήμιοι τον γδέρνουν

βάρβαρο πλήθος γύρω του μαζί με τον πασά του

φωνάζουνε και χαίρονται τα κατορθώματά του

ΠΑΣΑΣ:

Ένα καθρέφτη φέρετε και βάλτε τον μπροστά του

να δει τα χάλια το θεριό και τα παντώματά του

(περνάει λίγη ώρα και o πασάς ξαναλέει)

ΠΑΣΑΣ:

Τον αδερφό του το Χατζή φέρτε το Σγουρομάλλη

του αδερφού του για να δει κι αυτός το μαύρο χάλι

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Θ' :

ο Σγουρομάλλης ο Χατζής απ' τη στιγμή εκείνη

τα λογικά του έχασε και η τρέλα του' χε μείνει

ο δήμιος συνέχιζε κρατώντας το μαχαίρι

να βγάνει δέρμα απ' το κορμί και ο Γιάννης να υποφέρει

γέλια χαρές από τη μια και από την άλλη πόνος

αλλαλαγμός και σπαραγμός πίκρα πολύ και τρόμος

τον έβριζαν τον έφτυναν κομμάτια απ' το κορμί του

εκόβγανε και μούγκριζε μέχρι να βγει η ψυχή του

δυο μέρες άφησαν εκεί το μάρτυρα δεμένο

τον ήρωα το λευτερωτή τση Κρήτης τ' αντρειωμένο

μετά εδώσαν εντολή στους χριστιανούς το σώμα

να πάρουν να το θάψουνε στης μαύρης γης το χώμα

Αυτή την τύχη είχενε αυτό το παλικάρι

που η Κρήτη στους αγώνες της τον έβαλε μπροστάρη

Στη μνήμη του ΄όλοι ταπεινά και με αίσθημα ευθύνης

τον έχομε παράδειγμα της παλικαροσύνης